Loading...
Το σώμα βρίσκεται συνεχώς σε κατάσταση αλλαγής, όπως κάθε στοιχείο του σύμπαντος. «Παρατήρησε συνεχώς ότι όλα τα πράγματα συμβαίνουν με την αλλαγή» μας διδάσκει ο Μάρκος Αυρήλιος [Marcus Aurelius] στο βιβλίο του Meditations (Εις Εαυτόν) μιας κι αυτή καθίσταται η μόνη σταθερά του σύμπαντος που εξασφαλίζει την επιβίωση όλων των συστημάτων. Δε θα μπορούσαμε να φανταστούμε ένα σύμπαν που σταματά να κινείται, τον ήλιο να μη δύει και να μην ανατέλλει όπως και το αναπνευστικό μας σύστημα να μας στερεί τον αέρα, χωρίς να βλέπουμε το θάνατό τους. Η συνεχόμενη κίνηση και εναλλαγή της κατάστασης των οργανισμών ως αδιάκοπη εισροή ενέργειας και πληροφοριών αποτελεί την προϋπόθεση της διατήρησης τους καθώς αυξάνεται η πολυπλοκότητα τους. Κατά τη Γενική θεωρία συστημάτων, κάθε ανοιχτό σύστημα ανταλλάσει ύλη και ενέργεια με το περιβάλλον του διατηρώντας ένα επίπεδο οργάνωσης και λειτουργίας παρά τη μεταβολή των επί μέρους στοιχείων τους. Με την αύξηση της πολυπλοκότητας η ύλη αποκτά νέες ιδιότητες και οδηγείται στην δημιουργία νέων δομών, μορφών οργάνωσης τόσο σε βιολογικό όσο και σε λειτουργικό επίπεδο. Σε κυτταρικό επίπεδο, δημιουργούνται περισσότερες συνάψεις μεταξύ των νευρώνων και το σώμα ανταλλάσσοντας διαρκώς πληροφορίες, όπως θερμοκρασίας, στρέψης και θέσης, καλείται να επεξεργαστεί και να αποκριθεί στα νέα δεδομένα που εγγράφονται, ενώ σε συμπεριφορικό επίπεδο, έχουμε αύξηση των πιθανοτήτων για δράση που θα μπορούσε να δημιουργήσει συνθήκες ελευθερίας για το άτομο. Είναι χρήσιμο στο σημείο αυτό να διαχωρίσουμε την φυσική αλλαγή που συμβαίνει στους οργανισμούς από την αλλαγή ενός συστήματος ως επιλογή, ώστε να καταφέρουμε να σταθούμε ουδέτεροι ως προς την επιλογή της μη αλλαγής και τις δυνάμεις συντήρησης τους, πάντα σε σχέση με τις πιθανότητες ελευθερίας.
Καταστάσεις κρίσης όπως μια οξεία εμφάνιση συμπτωμάτων ή ενός συναισθήματος, ο ατομικός ή κοινωνικός κλονισμός της υπάρχουσας ισορροπίας στο άτομο ή στις πεποιθήσεις του, αποσταθεροποιούν την ομοιόσταση του ατόμου και το προσκαλούν σε επαναπροσδιορισμό του. Μια κρίση μπορεί να οριστεί ως τέτοια από τον ίδιο ή/και από έναν εξωτερικό παρατηρητή. Τις στιγμές εκείνες οι άνθρωποι τείνουν να επιστρέφουν στην προσωπική τους ιστορία και να χρησιμοποιούν λύσεις του παρελθόντος ακόμα κι αν το περιεχόμενο της κρίσης είναι διαφορετικό αυτή τη φορά. Τα συστήματα ακολουθούν διαδικασίες για να μειώσουν την πολυπλοκότητα που δημιουργούν οι κρίσεις ελαττώνοντας παράλληλα και τις συνθήκες δημιουργίας ελευθερίας που θα παρείχαν περισσότερες πληροφορίες και πιθανότητες για νέες συνδέσεις, δομές και λειτουργίες. «Τα ζωντανά συστήματα αυτοδημιουργούνται, αυτορυθμίζονται και αυτοδιατηρούνται» διαβάζουμε στο Εγχειρίδιο της συστημικής θεραπείας και συμβουλευτικής (2008: 85). Στο ίδιο (2008: 78), βρίσκουμε ένα απόσπασμα του Willke που θα παραθέσω ατόφιο λόγω της ευκρίνειας του για να μπορέσουμε να διακρίνουμε καλύτερα τις υποθέσεις ελευθερίας που θα ακολουθήσουμε: «Οι οργανισμοί δεν επιδιώκουν καταστάσεις ισορροπίας και ομοιόσταση, όπως αξιώνουν οι μηχανιστικές- ατομιστικές εικόνες της φύσης και των ανθρώπων ως και η φροϋδική ψυχανάλυση... αντίθετα, οι οργανισμοί αντιστέκονται στο δεύτερο θερμοδυναμικό αξίωμα και παράγουν τάξη αντί για εντροπία... Το ότι τα συστήματα παράγουν τάξη (αρνητική εντροπία), «απίθανες» καταστάσεις και οργανωμένη πολυπλοκότητα μέσω υπερκυκλικών, μεταβολικών και τελικά νοηματοδοτικών διαδικασιών και το ότι αυτή η οργανωμένη πολυπλοκότητα εμφανίζει κανονικότητες, οι οποίες δεν μπορούν να περιγραφούν από τους νόμους της φυσικής, δίνει στη θεωρία των ζωντανών συστημάτων την ιδιαίτερη σημασία της».
Aurelius, M. (2015). Meditations. Sheba Blake Publishing.
Schlippe, a. v., schweitzer, J. (2008). Εγχειρίδιο της συστημικής θεραπείας και συμβουλευτικής. Θεσσαλονίκη: University Studio Press